Ssaki

SSAKI

Opanowały glob. Żyją w wodzie, na lądzie i w powietrzu, od kipiącej słonecznym żarem Sahary po mroźną Arktykę. jest ich przeszło 4600 gatunków. Rozwinęły się ponad 200 mln lat temu, kiedy na Ziemi rządziły jeszcze dinozaury.

Pierwsze ssaki były wielkości myszy, by z upływem setek wieków osiągnąć ogromne rozmiary, tak jak słoń afrykański, którego waga może przekroczyć siedem ton, czy płetwal błękitny ważący nawet 200 ton! Gromada ssaków obejmuje różne zwierzęta. Wśród nich są także odmieńcy: m.in. kolczaki znoszące jaja, kangury, których nowo narodzone oseski wpełzają do specjalnej torby na brzuchu matki.

Ale mimo ogromnych różnic łączy je kilka wspólnych cech. Najważniejszą z nich jest sposób karmienia młodych. Samice same wytwarzają pokarm dla dzieci. Specjalne gruczoły mleczne produkują mleko bogate w cukier, tłuszcz, białko i witaminy, a maluchy od razu po urodzeniu wysysają je z sutków. Inną cechą, która wyróżnia ssaki z całego królestwa zwierząt jest stałocieplność, czyli zdolność utrzymywania stałej temperatury ciała, bez względu na pogodę. To sprawiło, że ta gromada kręgowców tak doskonale przystosowała się do zmiennych warunków na naszej planecie. Dzięki dobrze rozwiniętym płucom ssaki oddychają powietrzem, a szkielet kostny doskonale ochrania ich organy wewnętrzne i podpiera całe ciało.

Większa część ssaków ma duży mózg, ochraniające skórę włosy lub futro i zmysły, dzięki którym m.in. zwierzęta komunikują się między sobą i resztą świata, wyszukują pożywienie, czy znajdują partnerów. Niektóre, a przede wszystkim naczelne, takie jak małpy - tworzą złożone społeczności. Mistrzami w tej dziedzinie są oczywiście sami ludzie. 

Nie wszystkie ssaki to drapieżniki, które doskonale bronią się przed napastnikami, tak jak np. dorosłe żyrafy. Dlatego ciągle muszą mieć się na baczności, bo chwila nieuwagi może się dla nich skończyć dramatycznie.

Wiele gatunków opracowało całe strategie obrony. Choćby surykatki - wielkie kolonie tych zwierząt nigdy nie pozostają bez stróżów. Zawsze któryś ze zwierzaków czuwa, by reszta mogła się oddawać szalonym harcom czy poszukiwaniu pożywienia. W razie niebezpieczeństwa, czyli np. nadlatującego orła, czuwający powiadamia resztę przenikliwym głosem, po czym zwierzaki chowają się w swoich norach.

Inne zwierzęta broni własna sierść. Tak jest m.in. wśród dopiero co narodzonych lwów. Ich futerko pokrywają cętki doskonale kamuflujące bezbronne kociaki.

Niszczenie lasów, skażenie środowiska i polowania prowadzą do nieodwracalnych strat w świecie zwierząt. Na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych, stworzonej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody, znajduje się kilka tysięcy pozycji, w tym kilkaset gatunków ssaków.

Wśród naczelnych pod szczególną ochroną znajdują się m.in. kapucynka czubata, goryl górski czy gibon srebrzysty, z zajęczaków i gryzoni zagrożone wyginięciem są chomik syryjski i mysz kreteńska, a z owadożernych i nietoperzy - złotokret Granta oraz podkowiec mały. Ochroną objęte są też m.in. koziorożec abisyński, nosorożec czarny, owca kanadyjska, lew, lampart, tygrys, puma, wilk i gepard.

Zwierzęta giną również na skutek zmian środowiska - z powodu niszczenia lasów naczelne mają coraz mniej miejsca, wymierają też owadożerne, nietoperze, zajęczaki i gryzonie. Zagrożeniem są też tzw. gatunki introdukowane, czyli przenoszone z rodzimego środowiska do nowego, w przypadku królików sprowadzonych w połowie XIX w. do Australii - zniszczyły roślinność i ograniczyły terytoria, na których żyć mogą drobne torbacze. 

Informacje z Małej Encyklopedii Faktu (Zwierzęta Część I)